مقدمه
در سال‌های اخیر، پدیده‌ی جمع‌آوری دکه‌ها، کیوسک‌ها، و غرفه‌های مستقر در معابر عمومی توسط شهرداری‌ها، یکی از چالش‌برانگیزترین موضوعات در تقابل میان حقوق شهروندی، مدیریت شهری، و ملاحظات قانونی بوده است. تصمیماتی که در بسیاری موارد بدون توجه به رویه‌های قانونی و حقوق مکتسبه‌ی افراد اتخاذ می‌شوند، گاه منجر به از دست رفتن سرمایه‌ی چندساله‌ی یک خانوار می‌شود. اما آیا شهرداری اختیار مطلق برای جمع‌آوری این سازه‌ها دارد؟ آیا صاحبان دکه‌ها می‌توانند از این تصمیمات شکایت کنند؟ در این مقاله، با استناد به آراء هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، ابعاد حقوقی این مسئله را واکاوی می‌کنیم.
شهرداری و حدود اختیارات آن در جمع‌آوری دکه‌ها
شهرداری‌ها طبق ماده ۵۵ قانون شهرداری وظیفه حفظ نظم، بهداشت و زیبایی شهری را بر عهده دارند. یکی از مهم‌ترین بندهای این ماده، بند ۲۰ است که به جلوگیری از سد معبر و اشغال غیرمجاز فضاهای عمومی اشاره دارد. با این حال، تفسیر این بند به‌صورت مطلق، در مواردی که دکه‌دار دارای مجوز، سابقه‌ی فعالیت یا قرارداد با شهرداری است، نه تنها غیرقانونی بلکه تضییع‌کننده‌ی حقوق مکتسبه‌ی اشخاص است.
دیدگاه دیوان عدالت اداری: اصل بر لزوم طی تشریفات قانونی
در رأی شماره ۹۲۹ مورخ ۱۳۹۸/۱۲/۲۴ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری آمده است:
«صرف نظر از این‌که اشغال معبر عمومی در چه سطحی باشد، در صورت وجود مجوز یا سابقه فعالیت با اذن ضمنی یا صریح شهرداری، امکان جمع‌آوری بدون طی تشریفات قانونی از جمله ارسال اخطار، فرصت رفع مانع، و نهایتاً ارجاع موضوع به مراجع قضایی وجود ندارد.»
به بیان ساده، دکه‌ای که سال‌هاست با علم و اطلاع شهرداری فعالیت می‌کند ولو بدون مجوز مکتوب، از نوعی مشروعیت عملی برخوردار است و جمع‌آوری آن نیاز به طی تشریفات خاص دارد.
نقش وکیل در مواجهه با تصمیمات شهرداری
مراجعه به دیوان عدالت اداری جهت ابطال یا توقف اجرای تصمیم شهرداری، فرآیندی فنی و پیچیده است. تنظیم صحیح دادخواست، ارائه مدارک اثبات سابقه، استناد به آراء مشابه و دفاع تخصصی در جلسات دیوان از اموری‌ست که بدون حضور یک وکیل دادگستری مسلط بر حوزه دعاوی اداری و شهری، عملاً با ریسک بالای شکست روبه‌رو است.
در این زمینه، وکلایی مانند آقای علیرضا حسین‌زاده و آقای حمید عسکری با سوابق برجسته در پرونده‌های دیوان عدالت اداری و اشراف کامل بر رویه‌های حقوق عمومی و مقررات شهرداری‌ها، می‌توانند نقش مؤثری در تثبیت حقوق صاحبان دکه‌ها و جلوگیری از اجرای احکام ناعادلانه ایفا کنند.
جمع‌بندی: حقوق شما پشت مانع نیست، پشت پرونده خوب دفاع‌شده است
در حالی که شهرداری‌ها ممکن است با استناد به ملاحظات مدیریت شهری اقدام به جمع‌آوری دکه‌ها کنند، این بدان معنا نیست که شهروندان فاقد ابزار قانونی برای مقابله باشند. قانون از حقوق مکتسبه‌ی اشخاص دفاع می‌کند، مشروط بر آنکه دفاعی صحیح و فنی در مراجع ذیصلاح ارائه گردد.
اگر شما یا اطرافیانتان با خطر جمع‌آوری دکه یا غرفه مواجه هستید، پیشنهاد می‌کنیم پیش از هر اقدامی با یک وکیل مجرب مشورت کنید. مشاوره‌ای که شاید از تعطیلی یک کسب‌و‌کار خانوادگی جلوگیری کند.
